Prawo do zwolnienia od podatku u źródła a nadużycie prawa – ważne wyroki TSUE

Dnia 26 lutego bieżącego roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał) wydał dwa orzeczenia dotyczące stosowania zwolnień od podatku u źródła (dalej: WHT).

W wyrokach wydanych w połączonych sprawach: C-116/16 i C-117/16 oraz C-115/16, C- 118/16, C-119/16 i C-299/16, Trybunał potwierdził dopuszczalność kwestionowania zwolnienia z WHT w przypadku, gdy fiskus nabierze uzasadnionych podejrzeń, że doszło do nadużycia prawa.

W ww. sprawach duński fiskus odmówił kilku spółkom zastosowania zwolnienia z WHT od wypłacanych odsetek na rzecz zagranicznych podmiotów nieprowadzących rzeczywistej działalności gospodarczej. W ocenie duńskich organów spółki wypłacające należności wykorzystywały sztuczne struktury holdingowe celem wyprowadzenia znacznych kwot do kraju niebędącego stroną umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Istotnym w sprawie było to, że w dacie wszczęcia postępowań w duńskim prawie nie było klauzuli antyabuzywnej zawierającej legalną definicji beneficjenta rzeczywistego. Klauzula ta znajdowała się wprawdzie w dyrektywie unijnej 2003/49, ale nie została ona w owym czasie transponowana do przepisów krajowych.

Powołując się na tą okoliczność oraz na zasadę swobody przepływu kapitału płatnicy zaskarżyli decyzje wydane w ich sprawach. Ostatecznie sprawy znalazły swój finał przed Trybunałem, który miał odpowiedzieć na pytania prejudycjalne postawione przez duńskie sądy.

W swoim rozstrzygnięciu Trybunał, w pierwszej kolejności, przypomniał, że zgodnie z utrwaloną linią unijnego orzecznictwa podmioty prawa nie mogą powoływać się na prawo unijne „(…)w sposób noszący znamiona oszustwa lub nadużycia prawa”. Podkreślił przy tym, że brak przepisów krajowych stanowiących transpozycję art. 5 dyrektywy 2003/49 nie stoi na przeszkodzie możliwości odmówienia zwolnienia od WHT w wypadku oszustwa lub nadużycia prawa.

Wskazał on jednocześnie, że przesłanką nadużycia prawa może być m. in. okoliczność, że jedynym przedmiotem działalności spółki jest otrzymywanie należności i ich przekazywanie właścicielowi lub innej spółce pośredniczącej, lub okoliczność, że należności są wypłacane po ich otrzymaniu dalej, w całości lub prawie w całości i w bardzo krótkim czasie, na rzecz podmiotów niespełniających przesłanek do zastosowania zwolnienia. Warto podkreślić, że to organ powinien udowodnić nadużycie prawa, w tym wykazać że spółka której wypłacano należności nie jest ich właścicielem (beneficjentem rzeczywistym).

Wyroki TSUE sygn. akt: C-115/16, C-116/16, C-117/16, C- 118/16, C-119/16 ORAZ C-299/16

Katarzyna Przewłocka – doradca podatkowy i partner w Taxpoint

Maciej Mierecki – doświadczony konsultant w Taxpoint