Nieodpłatne wyjazdy dla pracowników i ich rodzin – sprawdź skutki w VAT

Sprawa dotyczyła spółki, która organizuje oraz planuje w przyszłości organizować dla swoich pracowników szeroko rozumiane rozrywki. W ramach takich wyjazdów spółka m.in.: kupuje bilety wstępu do kina lub na basen, nabywa usługi transportu pracowników do wyznaczonych miejsc docelowych (takich jak kino, basen), a także kupuje usługi gastronomiczne podczas wyjazdów.

Spółka nie pobiera i nie będzie pobierać żadnych opłat, wynagrodzenia lub innej formy odpłatności od pracowników za wyjazdy. Ponadto pracownicy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z wyjazdami, a zatem świadczenia mają charakter nieodpłatny. W wyjazdach mogą uczestniczyć zarówno pracownicy, jak również ich rodziny, a także osoby niepracujące w spółce i niebędące osobami z rodziny pracowników.

Spółka uważała, że świadczone przez nią usługi na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach należy uznać za nieodpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ocenie organu, analiza przedstawionego stanu faktycznego na tle powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że usługi świadczone przez spółkę na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach nie mają zarówno ogólnego, jak i pośredniego związku z działalnością gospodarczą wnioskodawcy, gdyż stanowią świadczenia wynikające z dobrej woli spółki. Nie jest spełniony warunek wynikający z art. 86 ust. 1 ustawy.

Z tej przyczyny usługi świadczone przez spółkę na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach nie mogą być uznane za nieodpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Sprawa ostatecznie trafiła przed NSA, który uchylił wydany wcześniej wyrok WSA w Poznaniu z 6 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Po 504/19 i oddalił skargę podatnika.

Zdaniem NSA, w sprawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, mówiący o nieodpłatnym świadczeniu usług nie ma zastosowania, gdyż w takim przypadku spółka nie działa w charakterze podatnika, a tym samym nie przysługuje jej prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia usług.

Nie zostało jeszcze opublikowane uzasadnienie pisemne do wyroku NSA, podając jednakże ustne motywy rozstrzygnięcia sąd wyjaśnił, że art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nie ma zastosowania w sytuacji, gdy przedsiębiorca świadczy pracownikom nieodpłatne usługi nabyte nie na cele własnej działalności gospodarczej, lecz wyłącznie do celów prywatnej konsumpcji pracowników, gdyż w takim przypadku nie działa w charakterze podatnika, a tym samym nie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia usług.

Skutki wyroku NSA mogą być zatem daleko idące dla podatnika. Przede wszystkim spółka, która przegrała sprawę przed NSA, nie będzie mogła skorzystać z podstawowej zasady podatku VAT, jaką jest neutralność. Polega ona na prawie odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług od podatku należnego wynikającego ze sprzedaży opodatkowanej.

Polecamy też inne komentarze do wyroków:

Sprawdź, czy można odliczyć VAT naliczony z najmu mieszkań dla pracowników

Unijny trybunał wyjaśnił, czy umowy mogą być traktowane jako faktury VAT

Zawyżona stawka VAT przy sprzedaży paragonowej a powstanie nadpłaty VAT

Treść interpretacji oraz uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji wskazują, że na realizacji tej zasady najbardziej zależało podatnikowi, co jest zrozumiałe zwłaszcza wówczas, gdy nabywane są towary lub usługi opodatkowane stawką podstawową 23%, a sprzedaż opodatkowana jest stawką preferencyjną 8%, 5%, 3% czy też 0%. Nadwyżka podatku naliczonego nad należnym zostanie wówczas zwrócona podatnikowi, natomiast brak prawa do odliczenia podatku naliczonego jest w tej sytuacji szczególnie dla niego dotkliwy.

Brak sprzedaży opodatkowanej skutkuje nie tylko odmową odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, lecz także może mieć znaczenie dla rozliczenia podatku CIT.

Wprawdzie podatek VAT niepodlegający odliczeniu może być kosztem uzyskania przychodów, jest to jednak mniej korzystna sytuacja w stosunku do zachowania prawa do odliczenia z dwóch powodów.

Po pierwsze – podatek VAT zaliczony do kosztów oznacza możliwość odzyskania jedynie tzw. tarczy podatkowej (będzie to zatem 19% albo 9% wydatku w zależności od obowiązującej podatnika stawki podatku CIT),

Po drugie - podatnikowi trudno może być wykazać, że cała kwota brutto wydatkowana jest w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Z wyroku NSA wynika, że w rozstrzyganej sprawie spółka nie działa w charakterze podatnika podatku VAT, a więc nabywane przez nią świadczenia nie mają związku z działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Wprawdzie jest to swoista definicja działalności gospodarczej, różniąca się od definicji zawartej w innych ustawach przede wszystkim brakiem wymogu celu zarobkowego.

Kolejny problem to kwalifikacja świadczenia na gruncie podatku PIT. Będąc płatnikiem tego podatku spółka będzie musiała zastanowić się, czy nie działając w charakterze podatnika podatku VAT spełnia na rzecz swoich pracowników świadczenia rzeczowe w ramach stosunku pracy, czy też są to darowizny nieopodatkowane podatkiem PIT, lecz podatkiem od spadków i darowizn.

Orzeczenie NSA jest kolejnym dowodem na brak jasności prawa podatkowego i wynikające stąd problemy dla podatników. Należy zwrócić uwagę, że interpretacja dyrektora KIS wydana została 10 kwietnia 2019 r., rozstrzygający sprawę wyrok NSA 6 kwietnia 2023 r., a więc po upływie prawie czterech lat. Doliczyć do tego należy jeszcze czas oczekiwania na interpretację. Jest to szczególnie istotna okoliczność sprawy, podatnik nie mógł bowiem pozostać bierny w oczekiwaniu na jej prawomocne rozstrzygnięcie.

Musiał podjąć decyzję, czy nie odlicza podatku naliczonego i jednocześnie nie rozlicza podatek należny czy też przeciwnie – rozlicza podatek należny ale zgodnie z zasadą neutralności. Wyrok WSA w Poznaniu mógł przekonać podatnika do rozliczenia podatku VAT zgodnie z jego oczekiwaniem, co po rozstrzygnięciu sprawy przez NSA spowoduje zapewne powstanie zaległości podatkowej, od której należy odprowadzić odsetki.

Jeżeli podatnik korekt nie dokona narażony zostanie dodatkowo na nałożenie na niego dodatkowego zobowiązania podatkowego, nie można też wykluczyć sankcji karnoskarbowych, można bowiem spodziewać się, że doszło do narażenia należności publicznoprawnej na uszczuplenie.