Ustalenie prawa do emerytury

Pytanie: Moja mama obecnie ma 54 lata i jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku (od 5 lat). Posiada 14-letni staż pracy, ale nie pracowała nigdy w warunkach szkodliwych. W ZUS ma już ustalony kapitał początkowy. Czy po osiągnięciu 60 lat będzie miała prawo do najniższej emerytury? – pyta Czytelniczka z Wrocławia.

Odpowiedź: Gdyby wysokość emerytury Pani mamy z ZUS wraz z emeryturą z OFE (jeżeli Pani mama przystąpiła do jednego z funduszy emerytalnych po 1998 r.) była niższa od kwoty emerytury najniższej, to jeżeli ma udowodnione łącznie 14 lat okresów składkowych i nieskładkowych, przy takim stażu nie będzie mogła uzyskać podwyższenia emerytury do kwoty emerytury najniższej.

Domniemywam, iż te 14 lat stażu pracy Pani mamy zostało ustalone przy obliczaniu kapitału początkowego, a więc za okres poprzedzający 1999 r. Może Pani mama ma także okresy ubezpieczenia po 1998 r., które dałyby w chwili ustalania prawa do emerytury łączną sumę 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Jeżeli ma takie okresy, musi przedłożyć wszystkie dokumenty potwierdzające te okresy w ZUS.

Przypomnijmy, że ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.), zwaną dalej ustawą emerytalną, zreformowany został system emerytalny w Polsce. W myśl przepisów tej ustawy, osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które warunki do emerytury spełnią po 2008 r., ZUS obliczy emeryturę według nowych zasad.

Emerytura według nowych zasad będzie przysługiwała kobiecie, która ukończyła co najmniej 60 lat, i mężczyźnie, który ukończył co najmniej 65 lat. Prawo do tej emerytury nie jest uzależnione od długości przebytych okresów ubezpieczenia.

Wysokość emerytury będzie zależała od kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych w ZUS po 1998 r. na indywidualnym koncie ubezpieczonego oraz od kwoty kapitału początkowego. Emerytura obliczana będzie przez podzielenie podstawy jej wyliczenia, tj. zwaloryzowanej kwoty kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby, dla której ustalana będzie emerytura.

Podstawą obliczenia emerytury może być wyłącznie kwota kapitału początkowego - jeżeli osoba zainteresowana nie pozostawała w ubezpieczeniu po 1998 r., albo wyłącznie kwota składek na ubezpieczenie emerytalne - jeżeli ubezpieczony nie ma obliczonego kapitału początkowego np. z powodu niepozostawania w ubezpieczeniu przed 1999 r. albo nieprzedłożenia dokumentów wymaganych do ustalenia kapitału początkowego.

W zreformowanym systemie emerytalnym emerytura może przysługiwać z 2 lub 3 źródeł: z ZUS, otwartego funduszu emerytalnego i ewentualnie z pracowniczego programu emerytalnego lub innego indywidualnego ubezpieczenia.

Gdyby emerytura z ZUS łącznie z emeryturą przysługującą z otwartego funduszu emerytalnego była niższa od kwoty najniższej emerytury – w takim przypadku emerytura przysługująca z ZUS zostanie podwyższona w taki sposób, aby łączna suma tych świadczeń (to jest emerytury z ZUS oraz emerytury z OFE) nie była niższa od kwoty emerytury najniższej.

Podwyższenie to będzie dotyczyło tych osób, które mają okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej:

• 20 lat w przypadku kobiety oraz
• 25 lat w przypadku mężczyzny.

Podstawa prawna: ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze późn. zm.).

Autor: Zuzanna Turowska, Naczelnik Wydziału w Departamencie Świadczeń Emerytalno-Rentowych Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedź udzielona: 27 maja 2006 r.