Kiedy przelicza się podstawę wymiaru zasiłku na nowo

Kobieta prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą. W kwietniu 2014 r. zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, deklarując podstawę wymiaru składek w kwocie 9.000 zł. Kilka miesięcy później urodziła dziecko i przeszła na zasiłek macierzyński, który pobierała przez blisko rok, do 14 listopada 2015 r.

W dniu 30 listopada 2015 r. zgłosiła się ponownie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeszcze w tym samym roku, pod koniec grudnia korzystała z zasiłku opiekuńczego (którego podstawę ustala się analogicznie jak w przypadku zasiłku chorobowego). Ustalając kwotę zasiłku opiekuńczego ZUS przyjął jednak jako podstawę wymiaru tego zasiłku najniższą dopuszczalną podstawę wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, ponad 3-krotnie niższą niż przyjęta dla zasiłku macierzyńskiego).

Od tej decyzji ZUS ubezpieczona się odwołała.

Sąd I instancji przyznał jej rację i zmienił decyzję ZUS podwyższając kwoty zasiłków. Jednak sąd apelacyjny powziął wątpliwość, czy jest to prawidłowe i skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne: czy art. 43 ustawy z 5 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (ustawy zasiłkowej) ma zastosowanie, gdy uprawnienie do zasiłku powstaje po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, w sytuacji, gdy miedzy datą zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego a nabyciem prawa do innego zasiłku nie upłynęły 3 miesiące, ale w tym okresie uprawniona do zasiłku nie przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w dniu następnym po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, lecz po tej dacie?

Przeczytaj także:

Inaczej niż pracownikom ustala się podstawę wymiaru zasiłku dla osób współpracujących

SN w odpowiedzi wydał 25 października 2018 r. uchwałę (sygn. III UZP 8/18), zgodnie z którą w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. miał zastosowanie art. 49 ust. 1 ustawy zasiłkowej, w sytuacji, gdy między datą zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego a nabyciem prawa do innego zasiłku nie upłynęły 3 miesiące, a uprawniona do zasiłku nie przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w dniu następnym po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego; w takim wypadku nie stosuje się art. 43 ustawy zasiłkowej. Art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej stanowił – i stanowi obecnie, że gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi najniższa miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, po odliczeniu 13,71% podstawy - dla ubezpieczonych, dla których określono najniższą podstawę wymiaru składek. Dziś jednak przepis ten nie ma już zastosowania dla osób prowadzących działalność gospodarczą, gdyż obowiązuje art. 48a ustawy zasiłkowej, wprowadzony na początku 2016 r.

Zasady ustalania zasiłku określone w ust. 1 tego przepisu dla ubezpieczonego który podlega ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy niż okres 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego są następujące:

-          podstawę stanowi przeciętna miesięczna najniższa podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniach, o których mowa w  składek ZUS, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz

-          kwota stanowiąca iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniach składek ZUS za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Aby zachować ciągłość podstawy wymiaru zasiłku musi jednak nastąpić niezwłoczne zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego. W sytuacji wystąpienia przerwy – w tym przypadku ponad dwutygodniowej – ciągłość jest zerwana i konieczne jest ponowne przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku.

Jeżeli osoba prowadząca działalność pozarolniczą albo zatrudniona na innej podstawie niż stosunek pracy jest ubezpieczona chorobowo, ubezpieczenie to jest dobrowolne i ustaje w sytuacji, gdy osoba ubezpieczona pobiera świadczenia dla rodziców – zasiłek macierzyński za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu, rodzicielskiemu czy ojcowskiemu.

Zasiłek będzie przeliczony ponownie, na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą zasady te zawiera dziś art. 48a ustawy zasiłkowej.