Kontrole u przedsiębiorców od 1 stycznia 2016 r. na nowych zasadach

We wtorek Rząd przyjął ustawę Prawo działalności gospodarczej. Przepisy te mają służyć wzmocnieniu praw i gwarancji dla przedsiębiorców. Nowe regulacje dotyczą przede wszystkim relacji przedsiębiorców z organami władzy publicznej. Projektodawcy określili ponadto szczegółowe zasady działania organów administracji w dziedzinie gospodarki oraz wprowadza się nowe instytucje, które mają wzmocnić dialog między administracją a przedsiębiorcami – czytamy w uzasadnieniu.

Przyjęta przez Rząd ustawa przyjmuje, że przedsiębiorca w ramach wykonywanej działalności gospodarczej może podejmować wszelkie działania, o ile nie są sprzeczne z prawem, czyli „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”, a w przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa, organ administracji publicznej przyjmuje wykładnię korzystną dla przedsiębiorcy.

Ustawa wprowadza ponadto zasadę domniemania uczciwości przedsiębiorcy (rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść strony). W myśl tej zasady wątpliwości, których nie dało się usunąć w toku postępowania, podejmując wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, rozstrzyga się na korzyść przedsiębiorcy.

Zasada nie będzie miała zastosowania w przypadkach, gdy przepisy odrębne określają obowiązek ciążący na przedsiębiorcy w zakresie prowadzenia, sporządzania i przechowywania dokumentów lub wprost i w określonym zakresie wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów.

Projektodawcy wprowadzili ponadto możliwość przeprowadzania kontroli nie tylko w siedzibie organu, ale także za zgodą kontrolowanego - w miejscu przechowywania dokumentów (np.  rachunkowych, placowych). Planowanie i przeprowadzanie kontroli będzie się odbywać po uprzedniej analizie prawdopodobieństwa naruszenia prawa. Po zmianach będą możliwe także wspólne kontrole za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy.

W zapisach dotyczących kontroli wprowadzono zakaz kontroli, w sytuacji gdy dotyczy ona sprawy, w której doszło już do wydania przez ten organ ostatecznego rozstrzygnięcia. Nie będzie to dotyczyło jednak przypadków, kiedy organ prowadziłby  kontrole,  których  celem  byłoby  sprawdzenie  wykonania wspominanego rozstrzygnięcia.

Przepisy dotyczące kontroli uzupełniono też o regulację umożliwiającą złożenie skargi do sądu administracyjnego na postanowienie organu kontroli o kontynuowaniu czynności kontrolnych i przedłużaniu kontroli.

Dla porównania w Holandii i Wielkiej Brytanii funkcjonuje  instytucja "zaufanego przedsiębiorcy". Polega ona na tym, że jeżeli u danego przedsiębiorcy kontrole nie wykazują nieprawidłowości może on otrzymać "wakacje kontrolne", które zmniejszają częstość kontroli. Przykładowo w Holandii można przeprowadzić u takiego przedsiębiorcy do 2 kontroli rocznie, a tę liczbę można przekroczyć jedynie, gdy urząd dysponuje informacjami o ewentualnych nieprawidłowościach.

Z danych resortu gospodarki wynika, że w latach 2010-2012 blisko 13% przedsiębiorców było obciążonych kontrolą dłużej niż 40 dni, a wpływ na to miały głównie: kontrola skarbowa, ZUS, NIK, PIP, urzędy celne. Czas trwania kontroli u danego przedsiębiorcy wynosił minimalnie l dzień, a maksymalnie nawet 365 dni (przy pominięciu najdłużej trwających kontroli skarbowych, maksymalny czas trwania kontroli wynosił 86-96 dni).

Etap legislacyjny: ustawa Prawo działalności gospodarczej – przyjęta przez Rząd.