Uwaga! Wynagrodzenie małżonka a koszty uzyskania przychodów – zmiana od 1 stycznia 2019 r.

Izabela Nowacka

Autor: Izabela Nowacka

Dodano: 14 grudnia 2018
koszty uzyskania przychodów

Od 1 stycznia 2019 r. nie będzie stanowić kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki. Co to oznacza w praktyce. Co jeszcze się zmieni? Sprawdźmy na przykładzie.

Problem: Osoba prowadząca działalność gospodarczą planuje z dniem 1 stycznia 2019 r. zatrudnić małżonka na umowę o pracę z pensją 3.000 zł brutto. Czy kwotę brutto wynagrodzenia małżonka łącznie ze składkami ZUS za osobę współpracującą można zaliczyć w koszty firmy? Jak obliczyć wynagrodzenie netto osoby współpracującej?

Przeczytaj także:

Rozwiązanie problemu: Od 1 stycznia 2019 r. nie będzie stanowić kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.

Kosztem uzyskania przychodów będzie jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i małoletnich dzieci podatnika, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2, 8 i 9 lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244), przy czym wynagrodzenie może być kosztem w miesiącu, za który jest należne pod warunkiem, że zostało wypłacone terminowo czyli w terminie przyjętym zgodnie z przepisami prawa pracy.

Zatem, do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczać wypłacone wynagrodzenie małżonka z tytułu stosunku pracy.

Ubezpieczenia małżonka – osoby współpracującej

W rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Jednak jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność jest m.in. małżonek, jeżeli pozostaje z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu działalności.

Osoby współpracujące, podlegają z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innego tytułu do tych ubezpieczeń. Wówczas objęte są̨ również obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne i objecie nim następuje na wniosek osoby zainteresowanej.

Osoby współpracujące przy prowadzeniu pozarolniczej działalności podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności do dnia zakończenia tej współpracy.

Natomiast ubezpieczeniu chorobowemu od dnia wskazanego we wniosku o objecie ubezpieczeniem, ale tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń. W pozostałych przypadkach objecie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objecie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.

Podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jest to więc taka sama podstawa jak dla przedsiębiorców. Podobnie jest z ubezpieczeniem zdrowotnym. Tu podstawa wymiaru to zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS.

Zgłoszenia do ubezpieczeń dokonuje się w ZUS, na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 0511xx.

Reasumując, jeżeli małżonek spełnia warunki określone dla osób współpracujących, to podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu na zasadach takich jak przedsiębiorca, w tym w zakresie podstawy wymiaru składek. Podstawą składek nie jest więc faktyczne wynagrodzenie z umowy o pracę.

Wszystkie składki za osobę współpracującą w całości z własnych środków opłaca przedsiębiorca – małżonek.

Podatkowe rozliczenie wynagrodzenia i składek

Składki społeczne oraz zdrowotną, opłacane za osobę współpracującą, dla celów podatkowych, przedsiębiorca rozlicza na podobnych zasadach jak swoje składki, czyli opłacane z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Można je albo zaliczać w koszty uzyskania przychodów albo odliczać bezpośrednio od dochodu. Natomiast składkę zdrowotną odlicza się wyłącznie od podatku dochodowego (a nie od dochodu). Z kolei składka na Fundusz Pracy może być rozliczona jako koszt uzyskania przychodu.

Jeśli chodzi o kwestię rozliczenia wynagrodzenia z podatku dochodowego, to osoba współpracująca nie osiąga dochodów ze źródła jakim jest działalność gospodarcza. Od strony podatkowej, źródłem przychodów jest stosunek pracy. Pracodawca, obliczając zaliczkę na podatek dochodowy od wynagrodzenia przysługującego osobie współpracującej, nie pomniejsza dochodu o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, a zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie zostały one bowiem pobrane ze środków tej osoby, gdyż są w pełni finansowane przez właściciela firmy. Mechanizm finansowania składek nie jest taki jak u zwykłych pracowników (część składek pokrywa ubezpieczony, a część płatnik). Zaliczkę (18 lub 32%) należy więc obliczyć od dochodu tzn. przychodu brutto pomniejszonego tylko o pracownicze, miesięczne koszty uzyskania przychodów. Dodatkowo, jeśli pracownik złoży oświadczenie PIT-2, płatnik będzie pomniejszał zaliczkę o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.

PRZYKŁAD
Wynagrodzenie z umowy o pracę wynosi 3.000 zł, pracownica ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów i przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożyła oświadczenie PIT-2. Rozliczenie wygląda tak: 3.000 zł – 111,25 zł = 2.888,75 zł; po zaokrągleniu 2.889 zł – podstawa opodatkowania; (2.889 zł x 18%) – 46,33 zł = 473,69 zł; po zaokrągleniu 474 zł – zaliczka na podatek; 3.000 zł – 474 zł = 2.526 zł – wynagrodzenie do wypłaty. Od 1 stycznia 2019 r. do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej można zaliczyć kwotę 3.000 zł.
Izabela Nowacka

Autor: Izabela Nowacka

Ekonomista, specjalizuje się w prawie pracy, ubezpieczeniach społecznych i prawie podatkowym. Autorka licznych publikacji z zakresu rozliczania wynagrodzeń, współpracuje z wieloma wydawnictwami, jest autorką publikacji m.in. w Rzeczpospolitej, Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Monitorze rachunkowości budżetowej