Nowelizacja VAT 2017: Sprawdź, co się zmieni w odliczaniu VAT z tytułu WNT oraz importu usług

Analogiczne zasady odliczania VAT obejmą również dostawę towarów i świadczenie usług, dla których podatnikiem jest nabywca (m.in. import usług), oraz wewnątrzwspólnotowe przemieszczenie towarów własnych w ramach przedsiębiorstwa podatnika.

Takie rozwiązanie przewiduje skierowany do Sejmu rządowy projekt nowelizacji ustawy o VAT.

Jak wynika z uzasadnienia projektu, powodem zmiany zasad odliczania VAT z tytułu wymienionych rodzajów transakcji są „nieprawidłowości w deklarowaniu przez niektóre podmioty wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów i innych transakcji, w których co do zasady podatek należny równy jest podatkowi naliczonemu. Proponowana zmiana pozwoli sprawniej kontrolować takie obszary jak handel wewnątrzwspólnotowy czy krajowe odwrócone obciążenie w VAT.”

Prawo do odliczenia VAT z faktury dokumentującej WNT jest skorelowane z powstaniem obowiązku podatkowego z tytułu tej transakcji. Prawo do odliczenia powstaje bowiem w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy (tj. zasadniczo w dacie wystawienia faktury, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy).

Reguła ta jest jednak uzależniona od spełnienia przez podatnika dwóch ustawowych warunków.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 r., podatnik powinien:

1) otrzymać fakturę dokumentującą WNT w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, oraz

2) uwzględnić kwotę VAT należnego z tytułu WNT w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Jeżeli pierwszy z warunków nie został spełniony (podatnik nie otrzymał faktury dokumentującej WNT w terminie trzech miesięcy, natomiast wcześniej – zgodnie z obowiązującą praktyką – odliczył podatek naliczony), podatnik ma obowiązek dokonać w bieżącym okresie rozliczeniowym korekty in minus uprzednio odliczonego VAT naliczonego (tj. odpowiednio pomniejszyć kwotę VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął termin trzech miesięcy). Po otrzymaniu faktury podatnik będzie uprawniony do „odwrócenia” tej korekty w bieżącym okresie rozliczeniowym (tj. odpowiedniego powiększenia kwoty VAT naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał tę fakturę).

Z kolei w odniesieniu do drugiego warunku nie obowiązują obecnie żadne ograniczenia czasowe. Podatnik może zatem wykazać VAT należny z tytułu WNT we właściwej deklaracji podatkowej nawet po upływie kilku lat (z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z upływu okresu przedawnienia), poprzez złożenie korekty deklaracji za właściwy okres rozliczeniowy (w którym powstał obowiązek podatkowy), nie ponosząc przy tym żadnych negatywnych konsekwencji podatkowych. Pomimo zwłoki w zadeklarowaniu VAT należnego, u podatnika nie powstanie bowiem zaległość podatkowa, gdyż w ramach tej samej korekty deklaracji podatnik będzie mógł uwzględnić podatek do odliczenia (kwota VAT naliczonego = kwota VAT należnego).

Dotyczy to również zwłoki w zadeklarowaniu VAT należnego z tytułu świadczenia usług i dostawy towarów objętych odwrotnym obciążeniem oraz wewnątrzwspólnotowego przemieszczenia towarów w ramach własnego przedsiębiorstwa (przy czym transakcji tych nie dotyczy pierwszy z przedstawionych wyżej warunków, odnoszący się do otrzymania faktury w określonym terminie).

Przykład 1 – Korekta przed 2017 r.

W toku kontroli podatkowej w zakresie rozliczeń VAT za 2015 r. ujawniono nieprawidłowości polegające na nieuwzględnieniu w rozliczeniu VAT kilku faktur dokumentujących WNT, otrzymanych przez podatnika w lipcu 2015 r. W wyniku weryfikacji dat wystawienia faktur oraz dat dokonania dostaw ustalono, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów powstał w czerwcu 2015 r.

Po zakończeniu kontroli podatkowej, we wrześniu 2016 r. podatnik odpowiednio skorygował rozliczenie VAT za czerwiec 2015 r. W korekcie deklaracji podatnik uwzględnił zaległe transakcje, wykazując z tego tytułu VAT należny oraz VAT naliczony w tej samej kwocie. Korekta deklaracji była dla podatnika neutralna podatkowo (nie powstała zaległość podatkowa).

Ogólna reguła dotycząca momentu powstania prawa do odliczenia VAT z faktury dokumentującej WNT nie zmieni się. W dalszym ciągu prawo do odliczenia powstawać będzie w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstanie obowiązek podatkowy.

Projekt nowelizacji VAT nie przewiduje również żadnych zmian w zakresie:

(i)                  wymogu otrzymania faktury dokumentującej WNT w terminie trzech miesięcy oraz

(ii)                zasad korygowania VAT naliczonego w przypadku opóźnień w wystawianiu / przesyłaniu faktur.

Z dniem 1 stycznia 2017 r. zaostrzeniu ulegnie natomiast drugi z warunków determinujących powstanie prawa do odliczenia zgodnie z momentem powstania obowiązku podatkowego.

Po zmianie przepisów, poza koniecznością wyegzekwowania faktury od dostawcy w terminie trzech miesięcy, podatnik będzie musiał uwzględnić kwotę VAT należnego z tytułu WNT w deklaracji podatkowej, w której będzie on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstanie obowiązek podatkowy.

Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony (podatnik uwzględni VAT należny we właściwej deklaracji podatkowej w późniejszym terminie), podatnik będzie uprawniony do odpowiedniego zwiększenia kwoty VAT naliczonego w bieżącym okresie rozliczeniowym (tj. w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w odniesieniu do którego nie upłynie jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej).

W praktyce oznacza to, że podatnik będzie mógł wykazać VAT należny z tytułu WNT we właściwej deklaracji podatkowej, bez negatywnych konsekwencji podatkowych, jedynie przez trzy miesiące. W przypadku złożenia w tym czasie korekty deklaracji za właściwy okres rozliczeniowy, pomimo zwłoki w zadeklarowaniu VAT należnego, u podatnika nie powstanie bowiem zaległość podatkowa, gdyż będzie on mógł w dalszym ciągu uwzględnić podatek do odliczenia w ramach tej samej korekty deklaracji (kwota VAT naliczonego = kwota VAT należnego).  

Natomiast po upływie trzech miesięcy nie będzie już możliwe wykazanie podatku należnego i naliczonego w rozliczeniu za ten sam okres rozliczeniowy. Projektowane przepisy przewidują bowiem możliwość wykazania podatku do odliczenia wyłącznie w bieżącym okresie rozliczeniowym. W rezultacie, w związku z wsteczną korektą VAT należnego za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, u podatnika powstanie zaległość podatkowa. W takiej sytuacji podatnik będzie zobligowany do zapłaty odsetek za zwłokę, a dodatkowo może zostać obciążony sankcją podatkową za nierzetelne rozliczenie VAT, jeżeli do ujawnienia nieprawidłowości dojdzie w trakcie kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego.

Analogiczne zasady odliczania VAT obejmą również świadczenie usług i dostawę towarów, dla których podatnikiem jest nabywca, oraz wewnątrzwspólnotowe przemieszczenie towarów własnych w ramach przedsiębiorstwa podatnika.

W przypadku nieterminowego (także niezamierzonego) rozliczenia podatku z tytułu wskazanych rodzajów transakcji, przy których VAT należny jest co do zasady równy VAT naliczonemu, w związku z późniejszym terminem odliczenia podatku, transakcje te przestaną być dla podatnika w pełni neutralne podatkowo, co wpłynie na pogorszenie płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Przykład 2 – Korekta w 2017 r. w terminie trzech miesięcy

W czerwcu 2017 r. podatnik otrzymał od dostawcy fakturę dokumentującą WNT, wystawioną w maju 2017 r. Po weryfikacji daty dokonania dostawy okazało się, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów powstał kilka miesięcy wcześniej – w marcu 2017 r.

Niezwłocznie po otrzymaniu faktury, w czerwcu 2017 r. podatnik odpowiednio skorygował rozliczenie VAT za marzec 2017 r. Mając na uwadze, że nie upłynęły jeszcze trzy miesiące (liczone od końca marca 2017 r.), w korekcie deklaracji podatnik uwzględnił zaległą transakcję, wykazując z tego tytułu VAT należny oraz VAT naliczony w tej samej kwocie. Korekta deklaracji była dla podatnika neutralna podatkowo (nie powstała zaległość podatkowa).

Przykład 3 – Korekta w 2017 r. po upływie trzech miesięcy

W wyniku weryfikacji własnych rozliczeń podatkowych podatnik zorientował się, że omyłkowo nie uwzględnił w rozliczeniu VAT kilku faktur dokumentujących WNT, otrzymanych w kwietniu 2017 r. W wyniku weryfikacji dat wystawienia faktur oraz dat dokonania dostaw podatnik ustalił, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów powstał w marcu 2017 r.

Po wykryciu nieprawidłowości, w lipcu 2017 r. podatnik odpowiednio skorygował rozliczenie VAT za marzec 2017 r. W korekcie deklaracji podatnik uwzględnił VAT należny z tytułu zaległej transakcji oraz wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Mając na uwadze, że upłynęły już trzy miesiące (liczone od końca marca 2017 r.), podatnik mógł wykazać podatek do odliczenia w deklaracji za czerwiec 2017 r., składanej do dnia 25 lipca 2017 r. (alternatywnie w deklaracji za lipiec 2017 r., składanej do dnia 25 sierpnia 2017 r., jeżeli podatnik wykrył błąd po upływie terminu na złożenie deklaracji za czerwiec 2017 r.).

Do rozliczeń podatku z tytułu omawianych transakcji za okresy rozliczeniowe przypadające przed dniem 1 stycznia 2017 r. będą miały zastosowanie przepisy ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 r. Rozliczenie podatku będzie zatem następowało na dotychczasowych zasadach.

Przykład 4 – Korekta w 2017 r. za okres sprzed 2017 r.

W toku kontroli podatkowej w zakresie rozliczeń VAT za 2015 r. ujawniono nieprawidłowości polegające na nieuwzględnieniu w rozliczeniu VAT kilku faktur dokumentujących WNT, otrzymanych przez podatnika w lutym 2015 r. W wyniku weryfikacji dat wystawienia faktur oraz dat dokonania dostaw ustalono, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów powstał w styczniu 2015 r.

Po zakończeniu kontroli podatkowej, w kwietniu 2017 r. podatnik odpowiednio skorygował rozliczenie VAT za styczeń 2015 r. Pomimo upływu trzech miesięcy (liczonych od końca stycznia 2015 r.), w korekcie deklaracji podatnik wykazał z tytułu zaległych transakcji VAT należny oraz VAT naliczony w tej samej kwocie, stosując przepisy ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym na moment powstania obowiązku podatkowego. Korekta deklaracji była dla podatnika neutralna podatkowo (nie powstała zaległość podatkowa).

Polecamy też inne komentarze ekspertów dotyczące zmian w VAT od 1 stycznia 2017 r.:

• VAT 2017: Powrót do sankcji w VAT – czy zmiany dotkną wszystkich podatników?
• Nowelizacja VAT 2017: Zobacz, co się zmieni w rozliczaniu usług budowlanych

Etap legislacyjny

rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk nr 965), projekt po pierwszym czytaniu w sejmie – przekazany do Komisji Finansów Publicznych.