Legalne zamieszkanie w Polsce warunkiem wydania przez ZUS dokumentu A1 dla cudzoziemca spoza UE

Przepisy unijne w zakresie zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie do obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo, pod warunkiem że zamieszkują oni legalnie na terytorium państwa członkowskiego i znajdują się w sytuacji, która pod każdym względem dotyczy więcej niż jednego państwa członkowskiego.

Zatem, do obywatela np. Ukrainy, który będzie wykonywał pracę najemną w Polsce i innym państwie zrzeszonym (lub kilku) mogą być stosowane rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009, ale pod określonymi warunkami. Zasada wynikająca z regulacji unijnych polega na tym, że dana osoba podlega zawsze ustawodawstwu tylko jednego państwa. Zwykle jest to kraj wykonywania pracy lub zamieszkania jeśli praca najemna jest świadczona normalnie w więcej niż jednym państwie członkowskim. Dokumentem, który poświadcza dane ustawodawstwo jest A1.     

WAŻNE! Od 2 maja 2018 r. obowiązują nowe, ujednolicone wytyczne dotyczące procedury ubiegania się o wydanie A1. Aby obywatel państwa trzeciego mógł otrzymać takie zaświadczenie, musi legalnie zamieszkiwać w państwie członkowskim i przemieszczać się pomiędzy krajami Unii. Jeśli taka osoba nie spełni powyższego wymogu, to nie będą miały do niej zastosowania unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i w rezultacie nie otrzyma zaświadczenia A1.

Do wniosku o wydanie A1 dla obywatela państwa trzeciego, trzeba teraz dołączyć formularz US-54 ,,Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego”. Na jego podstawie ZUS oceni, czy osoba spełnia warunek co do zamieszkania. ZUS uzna, że tak jest, jeśli cudzoziemiec:

1.  Posiada jeden z niżej wymienionych dokumentów, który uprawnia ją do pobytu w Polsce:

• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
• zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt czasowy oraz pracę,
• wiza Schengen lub wiza krajowa wydana w celu:

a) wykonywania pracy w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie wpisanego do ewidencji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - art. 60 ust. 1 pkt 5 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2017 r. poz. 2206, z późn.zm.),

b) wykonywania pracy, o której mowa w art. 88 ust. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w okresie nieprzekraczającym 9 miesięcy w roku kalendarzowym – art. 60 ust. 1 pkt 5a ustawy o cudzoziemcach,

c) wykonywania pracy innej niż określona w art. 60 pkt 5 i 5a ustawy o cudzoziemcach– art. 60 ust. 1 pkt 6 tej ustawy.

2.  Jest rezydentem podatkowym w Polsce (posiada certyfikat rezydencji podatkowej).

Formularz US-54 zawiera poszczególne sekcje, z których większość musi być wypełniona obowiązkowo tj. :

1. Adres w państwie pochodzenia,
2. Adres w państwie pobytu,
3. Dokument, który uprawnia Cię do pobytu w Polsce,
4. Obowiązek podatkowy,
5. Dane o pobycie w Polsce,
6. Charakter i specyfika wykonywanej pracy najemnej lub racy na własny rachunek.

Puste miejsce w którejś z 6 sekcji spowoduje konieczność wystąpienia przez placówkę ZUS o uzupełnienie Informacji, co może przedłużyć rozpatrzenie wniosku.

Pozostałe sekcje:

• Działalność niezarobkowa,
• Inne okoliczności,

- mają jedynie charakter informacyjny.

Do wniosku należy dołączyć kopię posiadanego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce (pkt 1) oraz „Zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie dla celów podatkowych (certyfikat rezydencji)”, wydane przez organ podatkowy. Zaświadczenie A1 zostanie wydane po spełnieniu przesłanki legalnego zamieszkania oraz odpowiednich warunków określonych w rozporządzeniach unijnych (883/2004 i 987/2009).