Kodeks cywilny nie obowiązuje w ubezpieczeniach społecznych

Michał Culepa

Autor: Michał Culepa

Dodano: 19 lipca 2016

Sąd Najwyższy orzekł, że norm cywilnoprawnych nie stosuje się w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, chyba, że wyraźny przepis ustawowy to dopuszcza. Przeczytaj i dowiedz się więcej na temat aktualnie prezentowanego stanowiska sądu.

Stan faktyczny

Ubezpieczony mężczyzna w roku 2008 został zobowiązany decyzją ZUS do zwrotu pobranych wcześniej, nienależnych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego – zasiłku i świadczenia rehabilitacyjnego. ZUS nie otrzymał jednak tych środków. W 2010 r. mężczyzna ponownie wystąpił do ZUS o wypłatę zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego w związku z wypadkiem przy pracy jakiemu miał ulec we wrześniu 2010 r.

ZUS jednak odmówił wypłaty tego zasiłku wskazując na zaległy dług z tytułu wcześniejszych, nienależnie pobranych świadczeń. Edward N. skutecznie odwołał się do sądu, ale ZUS nie wypłacił tego świadczenia, wskazując na prawo potrącenia nienależnie pobranych wcześniej przez mężczyznę zasiłków i świadczeń. Zasądzony zasiłek wynosił niespełna 7 tys. zł, natomiast nienależne zasiłki i świadczenia przekraczały 20 tys. Zł.

Mężczyzna po raz kolejny odwołał się do sądu, tym razem żądając zapłaty odsetek z tytułu nieustalenia prawa do zasiłku w terminie. Chodziło tu odsetki wynikające z zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, którego wypłaty odmówił ZUS a sąd zasądził.

ZUS jednak odmówił przyznania odsetek, powołując się na potrącenie z mocą wsteczną zasiłków wypłaconych nienależnie w 2008 r.

Zgodnie bowiem z art. 66 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (ustawy zasiłkowej), jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Przeczytaj także:

Orzeczenia sądów i pytanie prawne

Ubezpieczony odwołał się do sądu. Jednak już sąd I instancji powziął wątpliwości, czy była to prawidłowa podstawa do potrącenia i czy nie należałoby jednak zastosować tu odpowiednio przepisu art. 499 zd. 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Dlatego skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne: czy potrącenie na podstawie art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej ma moc wsteczną (z chwilą nieustalenia prawa do świadczenia w terminie 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnień do zasiłku)?​

Postanowienie Sądu Najwyższego

SN na tak zadane pytanie odmówił udzielenia uchwały, postanowieniem z 16 czerwca 2016 r. (III UZP 7/16).W uzasadnieniu wskazał jednak, że brak jest w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych odpowiednika art. 300 Kodeksu pracy, odsyłającego w sprawach nieuregulowanych do stosowania Kodeksu cywilnego.

To oznacza, że przepisów prawa cywilnego nie stosuje się w stosunkach z ubezpieczenia społecznego. Stosowanie norm cywilnoprawnych w ubezpieczeniach społecznych jest dopuszczalne tylko o ile dany przepis wyraźnie i wprost dopuszcza stosowanie KC – wskazał w konkluzji SN.

Postanowienie SN z 16 czerwca 2016 r. (III UZP 7/16)

Michał Culepa

Autor: Michał Culepa

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, współpracownik merytoryczny największych wydawnictw prawniczych. Doświadczony trener i wykładowca.
Nie ma jeszcze komentarzy do tego dokumentu.
Zaloguj się aby dodać komentarz