Pytanie: Prowadzę sklep spożywczy i od września br. jestem na wcześniejszej emeryturze. Dodatkowo już od dłuższego czasu prowadzę inną działalność gospodarczą. Uzyskałam informację z ZUS, że kwotę przychodu wpływającą na zawieszenie świadczeń oblicza się jako przychód bez potrącania kosztów. Czy to nie jest nadinterpretacja przepisów? Co rozumieć pod pojęciem przychodu na potrzeby zmniejszenia świadczeń? Sprawdź, jaka jest odpowiedź eksperta.

Odpowiedź: Sprawę zawieszenia wypłaty emerytury (lub renty) bądź zmniejszenia jej wysokości w związku z osiąganiem przychodów, w tym także z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, regulują przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm., dalej: ustawa emerytalna).

Przepisy art. 103 i 104 ustawy emerytalnej określają pewne limity przychodów, których osiąganie może:

nie powodować żadnych skutków w wypłacie emerytury,
mieć wpływ na zmniejszenie emerytury lub
nawet spowodować zawieszenie jej wypłaty.

Na zmniejszenie wysokości wypłacanej emerytury ma wpływ przychód w wysokości przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130% tego wynagrodzenia. Osiąganie przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia powoduje zawieszenie wypłaty emerytury (renty).

Natomiast osiąganie przychodu niższego niż wynosi kwota 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie powoduje żadnych skutków w wypłacie emerytury (ani zmniejszenia kwoty emerytury, ani zawieszenia jej wypłaty).

Kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłasza co kwartał prezes GUS.

Za przychód osiągany przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm., dalej: ustawa systemowa).

Dla emerytów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód przyjmowana jest kwota zadeklarowana nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych osób za wrzesień, październik i listopad 2007 r. stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 1.586,60 zł (60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2007 r.).

Osoba prowadząca taką działalność i niepłacąca składek na ubezpieczenia społeczne informuje ZUS o kwocie przychodu w takiej wysokości, w jakiej – dla danego okresu – ustalona została, w myśl ustawy systemowej, podstawa wymiaru tych składek. Natomiast osoba, która dobrowolnie opłaca składki, jako przychód wskazuje wysokość podstawy wymiaru przyjętej do ich obliczenia.

Nie ma natomiast podstaw prawnych do przyjęcia, że przychodem przyjmowanym do rozliczenia emerytury (lub renty) jest przychód stanowiący podstawę do ustalenia podatku dochodowego.

Nie należy także utożsamiać podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dodaję, iż osoby, które wykonują kilka rodzajów działalności gospodarczej (np. prowadzą sklep i wykonują usługi szewskie) – podlegają ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu wykonywania jednej z działalności. Informują więc ZUS o przychodzie osiągniętym z jednego tytułu (w praktyce oznacza to, że wskazują podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a nie jej 2- czy też 3-krotność).

Dla orientacji podaję, że przeciętne wynagrodzenie w II kwartale 2007 r. prezes GUS określił w kwocie 2.644,34 zł. Natomiast limit zarobków obowiązujący od 1 września 2007 r. do 30 listopada 2007 r. wynoszący 70% przeciętnego wynagrodzenia wynosi 1.851,10 zł miesięcznie, a limit zarobków wynoszący 130% tego wynagrodzenia wynosi 3.437,70 zł miesięcznie.

Od grudnia br. kwoty limitów mogą być inne.

Proszę jednak pamiętać, że bez względu na wysokość przychodów nie podlega zmniejszeniu ani zawieszeniu emerytura przysługująca kobiecie, która ukończyła 60 lat.

Podstawa prawna:

- ustawa z 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),

- ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).

Autor: Zuzanna Turowska, naczelnik Departamentu Świadczeń Pieniężnych w centrali ZUS

Odpowiedź udzielona: 9 listopada 2007 r.