Obowiązkowy split payment wejdzie w życie od listopada

Z początkiem lipca 2018 r. do ustawy o VAT dodane zostały przepisy określające stosowanie tzw. mechanizmu podzielonej płatności (ang. split payment) (zob. art. 108a ust. 1 ustawy o VAT). Obecnie korzystanie przez podatników z tego mechanizmu jest dobrowolne.

W 9 lipca 2019 r. do Sejmu został wniesiony projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw przewidujący częściową zmianę dotyczącą split payment (druk nr 3602). Na ostatnim posiedzeniu posłowie rozpatrywali projekt łącznie z innymi zmianami, chodzi o nową matrycę stawek VAT przy jednoczesnym uproszczeniu systemu stawek (rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Ordynacja podatkowa, druk nr 3255).

Z projektowanego art. 108a ust. 1a ustawy o VAT wynika bowiem, że w niektórych przypadkach stosowanie mechanizmu podzielonej płatności będzie obowiązkowe.

Będzie tak w przypadku dokonywania płatności spełniających łącznie dwa warunki, tj.:

1)     dotyczą transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami, których jednorazowa wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty, oraz

2)     dotyczących nabycia towarów lub usług wymienionych w projektowanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT; załącznik ten będzie zawierać 150 pozycji (zob. tabelę).

Jeżeli warunki te będą łącznie spełnione, podatnicy, co do zasady, będą mieli obowiązek dokonywać płatności z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności pod groźbą sankcji. Będzie tak również w przypadku zaliczek (zob. projektowany art. 108a ust. 1c ustawy o VAT).

Istnieć mają jedynie dwa wyłączenie obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Pierwsze wyłączenie ma mieć zastosowanie – do wysokości kwoty potrącenia - w przypadku regulowania należności w drodze potrącenia (zob. projektowany art. 108a ust. 1d ustawy o VAT).

Drugie wyłączenie ma mieć zastosowanie w przypadku dokonywania płatności kwoty należności wynikającej z faktury dokumentującej transakcje realizowane w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, jeżeli podmiot, na rzecz którego dokonywana jest płatność, na dzień dokonania dostawy był partnerem prywatnym, z którym podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym, lub jednoosobową spółką partnera prywatnego albo spółką kapitałową, której jedynymi wspólnikami są partnerzy prywatni, z którą podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym (zob. projektowany art. 108a ust. 1e ustawy o VAT).

W sytuacji gdy podatnik nie będzie stosował mechanizmu podzielonej płatności naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustali dodatkowe zobowiązania podatkowego (sankcja nie będzie jednak dotyczyć osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, jak również przypadków, gdy dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została zapłacona z naruszeniem obowiązku zapłaty z naruszeniem mechanizmu podzielonej płatności).

W związku z wprowadzeniem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności uchylone zostaną  przepisy przewidujące stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych (tj. art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o VAT). Mechanizm odwrotnego obciążenia będzie miał zatem zastosowanie tylko – tak jak rzecz się miała w przeszłości – w przypadku nabywania przez polskich podatników towarów i usług od podatników zagranicznych.

Zauważmy, że  obecnie w przypadku świadczenia usług budowlanych mechanizm odwrotnego obciążenia może mieć zastosowanie tylko w przypadku świadczenia usług przez podwykonawców. Projektowane przepisy nie przewidują podobnego ograniczenia, a zatem obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności zastosowanie ma mieć w przypadku dokonywania płatności za wszystkie usługi budowlane (o ile są to usługi świadczone pomiędzy podatnikami i jednorazowa wartość transakcji przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty).

W przypadkach, w których obowiązkowo stosować będzie trzeba mechanizm podzielonej płatności, wystawiane faktury mają obowiązkowo zawierać adnotację „mechanizm podzielonej płatności” (zob. projektowany art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT; towarzyszyć temu ograniczenie przypadków stosowania na fakturach adnotacji „odwrotne obciążenie” do przypadków, gdy podatnikami z tytułu dokonywanych dostaw towarów lub świadczenia usług są podatnicy zagraniczni – zob. projektowane brzmienie art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT).

Daleko idące zmiany dokonane mają również zostać w przepisach określających solidarną odpowiedzialność nabywców niektórych towarów.

Po pierwsze, zupełnie zmieniony zostanie katalog towarów, w związku z których nabywaniem wskazana odpowiedzialność solidarna może powstać. Mają to być towary wymienione w projektowanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT, za które zapłata nie została dokonana z wykorzystanie mechanizmu podzielonej płatności (zob. projektowane brzmienie art. 105a ust. 1 i 3 ustawy o VAT).  

Po drugie, przewiduje się likwidację limitu stosowania solidarnej odpowiedzialności nabywców (obecnie wysokość tego limitu wynosi 50.000 zł miesięczne). Odpowiedzialność ta ma być stosowana do wszystkich transakcji poniżej 15.000 zł, których przedmiotem są towary wymienione w projektowanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT, czyli tych transakcji, które nie są objęte obowiązkiem zastosowania mechanizmu podzielonej płatności (zob. projektowane brzmienie art. 105a ust. 1 ustawy o VAT).

Po trzecie, zlikwidowana zostanie kaucja gwarancyjna wyłączająca stosowanie przepisów o odpowiedzialności solidarnej nabywcy. W związku z tym uchylone mają zostać przepisy art. 105b-105d ustawy o VAT.

Pozostałe najważniejsze wynikające z omawianego projektu zmiany w ustawie o VAT polegać mają na:

1)     wprowadzeniu możliwości dokonywania jednym komunikatem przelewu zapłaty za więcej niż jedną fakturę (zob. projektowane art. 108a ust. 3a i 3b ustawy o VAT),

2)     umożliwieniu występowania z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy byłym wspólnikom takich spółek (zob. projektowany art. 108b ust. 7 ustawy o VAT),

3)     umożliwieniu wnoszenia przez podatników zażalenia na postanowienie zawierające zgodę naczelnika urzędu skarbowego na przekazanie środków z rachunku VAT na powiązany z nim rachunek rozliczeniowy podatnika (zob. projektowane brzmienie art. 108b ust. 1 ustawy o VAT),

4)     określeniu tzw. systemu rekompensat dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie RP (zob. projektowany art. 108f ustawy o VAT); system ten zakłada zwrot kosztów obsługi rachunku rozliczeniowego oraz prowadzonego dla niego rachunku VAT dla wymienionych podmiotów.

Wskazanym zmianom w ustawie o VAT towarzyszyć mają zmiany w ustawach o podatku dochodowym. Z projektowanych art. 22p ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT oraz art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT wynikać ma wyłączenie możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów wynikających z faktur opłaconych z naruszeniem obowiązku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Projektowane przepisy miały wejść w życie 1 września 2019 r., jednak na wczorajszej konferencji premier zapowiedział przesunięcie terminu na 1 listopada 2019 r.

Polecamy w Portalu FK:

• Od przyszłego roku ważne zmiany dotyczące wystawiania faktur
• Zmiany w VAT: zwolnienie podmiotowe i obniżenie wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego

• Wkrótce nowelizacja ustawy o VAT – mamy praktyczne zestawienie

Źródło: projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3602), po drugim czytaniu w Sejmie.