SN: Wspólne udziały to wspólna egzekucja

Do Sądu Najwyższego trafiła sprawa dotycząca postępowania egzekucyjnego z majątku osoby fizycznej.

Wobec niej komornik prowadził postępowanie. Jak się okazało, dłużnik dysponował udziałami w dwóch spółkach z o.o. – spółce G. i spółce G-2. Komornik w ramach egzekucji zajął jego udziały w obydwu spółkach.

Na tą czynność komornika wniosła sprzeciw żona dłużnika twierdząc stanowczo, że zajęte udziały w obydwu spółkach wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków.

Z przedłożonego przez nią aktu notarialnego wynikało, że jej mąż objął 100 udziałów w spółce G. (już w trakcie trwania małżeństwa), a kolejne 11.000 udziałów objął w zamian za aport rzeczowy, którym była jego firma, będąca z kolei wspólną własnością małżonków.

Komornik oddalił wniosek, ale małżonka dłużnika zaskarżyła to postanowienie do sądu.

Sąd I instancji także oddalił skargę, wskazując, że brak jest dokumentów, z których jednoznacznie wynikałoby czy zajęte udziały w obu spółkach z o.o. stanowią majątek osobisty dłużnika, czy też wchodzą w skład majątku wspólnego. Z kolei zawarte w akcie notarialnym jednostronne oświadczenie małżonka odnośnie środków, za które nabył dany składnik majątkowy, nie może przesądzać o przynależności tego składnika do majątku odrębnego lub wspólnego.

Organ egzekucyjny nie jest zaś uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego w tym przedmiocie i dokonywania ustaleń co do przynależności składnika do majątku wspólnego czy odrębnego dłużnika.

Dłużnik złożył zażalenie na to postanowienie sądu, ale rozpatrujący je sąd II instancji powziął poważną wątpliwość, co do dopuszczalności prowadzenia egzekucji z udziałów w spółkach z o.o.

Dlatego zdecydował się skierować do Sądu Najwyższego pytanie prawne: czy udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki wchodzą w skład ich majątku wspólnego, w sytuacji, gdy objęcie tych udziałów nastąpiło tylko przez dłużnika i tylko on ujawniony jest w Rejestrze Przedsiębiorców jako jej udziałowiec, a w konsekwencji czy dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji w stosunku do tych udziałów na podstawie tytułu wykonawczego skierowanego wyłączenie przeciwko dłużnikowi, w sytuacji, gdy jego małżonek złożył sprzeciw w trybie art. 910³ Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 923¹ KPC?

SN w odpowiedzi wydał uchwałę, w myśl której jeżeli wkład wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy do majątku wspólnego wspólnika i jego małżonka, również udział w spółce objęty przez wspólnika wchodzi w skład tego majątku.

To oznacza, że egzekucja ze udziałów w spółce z o.o. należących do jednego z małżonków, musi być prowadzona przeciwko obojgu małżonkom, a gdy jeden z małżonków się sprzeciwi egzekucji, wierzyciel musi wystąpić o klauzulę wykonalności także przeciwko temu małżonkowi – w przeciwnym wypadku egzekucja z udziałów podlega umorzeniu

Uchwała Sadu Najwyższego z 7 lipca 2016 r. (sygn. III CZP 32/16).

KOMENTARZ EKSPERTA: Michał Culepa, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, doświadczony trener i wykładowca

Jeżeli udział w spółce objęty przez małżonka za należący do majątku wspólnego, to konieczne jest prowadzenie egzekucji z tego udziału zgodnie z przepisami dotyczącymi praw majątkowych należących do obojga małżonków z tytułu majątkowej wspólności ustawowej.

W sprawie egzekucyjnej będzie miały zastosowanie reguły wskazane w cyt. wyżej art. 923¹ kpc.

Z uchwały SN pośrednio wynika również i to, że tytuł egzekucyjny musi być więc wystawiony przeciwko obojgu małżonkom, a w razie sprzeciwu jednego z małżonków, wierzyciel musi wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności także przeciwko temu małżonkowi.

Prowadzenie egzekucji z udziałów wspólnych małżonków na podstawie tytułu egzekucyjnego wystawionego przeciwko tylko jednemu z małżonków jest więc – w świetle powyższej uchwały – niedopuszczalne prawnie.