Niższe składki ZUS dla drobnych przedsiębiorców od 2019 r.

Zmiana w ubezpieczeniach przedsiębiorców od 1 stycznia 2019 r.

Zmiana

Praktycznie skutki zmiany

Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących pozarolniczą działalność, będzie uzależniona od rocznego przychodu z tej działalności

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność na stosunkowo niedużą skalę będą mogły same obliczyć najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na dany rok kalendarzowy (już na 2019 r.). Oznacza to, że dotychczasowa najniższa podstawa, uzależniona wyłącznie od wysokości prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce na dany rok, nie będzie już obowiązkowo jednakowa dla wszystkich przedsiębiorców. Najniższą podstawę będzie można sobie obliczyć według określonego ustawowo wzoru, w którym jedną z wielkości będzie zeszłoroczny przeciętny miesięczny przychód.

Z nowego rozwiązania będą zatem mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy w 2018 r. prowadzili taką działalność, jednak nie krócej niż przez 60 dni kalendarzowych.

Pytania i odpowiedzi dotyczące ustalania najniższej podstawy wymiaru składek społecznych

Pytanie

Odpowiedź

Czy wszystkie osoby prowadzące swoją działalność będą mogły wyliczyć najniższą podstawę składkową zależnie od przychodów – np. wspólnik spółki cywilnej?

Nowa regulacja obejmuje przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą indywidualnie oraz wspólników spółek cywilnych. Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczy bowiem ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (z wyjątkiem osób korzystających z tzw. ulgi na start, które są wyjęte spod tej definicji).

Nie dotyczy to więc:

1. twórców i artystów;

2. osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

3. wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

4. osób prowadzących publiczne lub niepubliczne szkoły, inne formy wychowania przedszkolnego, placówki lub ich zespoły, na podstawie przepisów ustawy – Prawo oświatowe.

Jaki to będzie przychód? Czy jest jakaś granica, po przekroczeniu której nie będzie można zastosować nowych przepisów?

Zmiana, którą przewidujenowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych polega na tym, że najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących działalność gospodarczą będzie uzależniona od przychodu, jeżeli roczny przychód z tytułu tej działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku. Na 2019 r. będzie to więc limit 63.000 zł (30 x 2.100 zł – minimalne wynagrodzenie w grudniu 2018 r.).

Czy będzie można opłacać składki po nowemu przez czas nieokreślony?

Przewidziano ograniczenie czasowe możliwości ustalania najniższej podstawy wymiaru składek opartej na przychodzie – do 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Tak więc w ciągu 5 lat przez 3 lata można tak opłacać składki. Do powyższych limitów wliczany będzie jako pełny miesiąc każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio ustalała najniższą̨ podstawę̨ składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe według przychodu lub prowadziła pozarolniczą działalność́ gospodarczą przez co najmniej jeden dzień́ kalendarzowy.

Według jakiego wzoru należy wyliczyć podstawę?

Najniższą̨ podstawę̨ wymiaru składek po nowemu ubezpieczony ustala na dany rok kalendarzowy, mnożąc uzyskany przeciętny miesięczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, przez specjalny współczynnik, ogłoszony na dany rok kalendarzowy. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa. Z kolei współczynnik oblicza się według wzoru:

• prognozowane przeciętne wynagrodzenie ogłoszone na dany rok kalendarzowy/minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w styczniu danego roku kalendarzowego x 0,24 i jest zaokrąglany do czterech miejsc po przecinku w górę̨, jeśli na piątym miejscu po przecinku jest liczba równa lub wyższa niż̇ 5 lub w dół, jeśli jest niższa.

Jak wyliczyć średni miesięczny przychód?

Przeciętny miesięczny przychód należy obliczyć według następującego wzoru:

• roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym/liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym × 30 i jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa.

Czy chodzi o pełny przychód, czy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne?

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o kategorii „przychodu”, a więc pełnego, przed odliczeniem składek czy innych ulg. Nie można też uwzględniać tu kosztów uzyskania przychodów, bo ustalanie podstawy składkowej po nowemu nie zależy od dochodu, lecz właśnie przychodu, a więc zgodnie z definicją podatkową – kwot należnych, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Czy nowa „ulga” dotyczy również przedsiębiorców, którzy działalność prowadzili przez niepełny poprzedni rok?

Tak. W przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia działalności gospodarczej w ciągu roku kalendarzowego roczny limit przychodu warunkujący korzystanie z nowych rozwiązań ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w stosunku do liczby dni faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej. Analogiczny mechanizm pomniejszania kwoty znajduje się w art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Warunkiem skorzystania z nowej „ulgi” jest prowadzenie działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez co najmniej 60 dni kalendarzowych.

Jak wówczas wyliczyć podstawę?

W tym celu trzeba podzielić trzydziestokrotność́ kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku kalendarzowego przez liczbę̨ dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i pomnożyć przez liczbę̨ dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa.

Czy będzie można zrezygnować z podstawy stosownie do przychodów i wrócić do opłacania składek na ogólnych zasadach?

Tak. Przedsiębiorca będzie mógł zadeklarować́ podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyższą̨ niż̇ ustalona stosownie do przychodów najniższa podstawa. Będzie mógł też zrezygnować́ z uprawnienia do ustalenia najniższej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Rezygnacja oznacza, że za miesiąc, w którym odszedł od tego uprawnienia, oraz pozostałe miesiące kalendarzowe do końca danego roku kalendarzowego, ustala najniższą̨ podstawę̨ na zasadach ogólnych, czyli od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Czy osoby, które wybiorą opłacanie składek od najniższej podstawy zależnie od przychodów i które nikogo nie zatrudniają nadal nie będą musiały składać comiesięcznych deklaracji do ZUS?

Tak, te osoby nadal będą zwolnione z obowiązku przesyłania deklaracji ZUS DRA.

Czy osoba, która korzysta w danym roku z ulgi dla rozpoczynających działalność (24 miesiące) może w następnym roku przejść na opłacanie składek od przychodu?

Nie, osoby korzystające z opłacania składek od preferencyjnej podstawy, a więc zgodnie z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zostały wyłączone, gdyż zasady wynikające z nowego art. 18c będą dla nich zawsze mniej opłacalne.

Czy to znaczy, że najniższa podstawa ustalona od przychodu ma też jakąś dolną granicę?

Tak, i dolną i górną. Najniższa podstawa wymiaru składek, ustalona od przychodu, nie może przekroczyć́ 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy i nie może być́ niższa niż̇ 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Czy prawo do opłacania najniższej podstawy od przychodów zależy od formy opodatkowania?

Tak, bowiem zmiana nie będzie miała zastosowania do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym opłacały zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Ci przedsiębiorcy nie składają bowiem do urzędów skarbowych zeznań PIT lub deklaracji VAT, z których ZUS będzie pozyskiwał dane do weryfikacji poprawności ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek.

Czy są jeszcze jakieś dodatkowe obostrzenia, np. wykonywanie pracy dla byłego pracodawcy?

Tak, omawianej najniższej podstawy nie będą mogli stosować ci, którzy wykonują̨ pozarolniczą działalność́ gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ponadto, warunkiem jest, aby w poprzednim roku kalendarzowym także nie prowadzić pozarolniczej działalności, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2–5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (m.in. jako wspólnicy spółek: jawnej, komandytowej, jednoosobowej spółki z o.o. czy twórcy).

Czy przedsiębiorcy przybędzie obowiązków? Czy będzie musiał składać w ZUS dodatkowe raporty, sprawozdania?

Tak. Ubezpieczony będzie obowiązany przekazać informację o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym oraz o najniższej podstawie wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy w:

1) imiennym raporcie miesięcznym albo

2) w deklaracji rozliczeniowej – w przypadku gdy płatnik składek opłaca je tylko za siebie

– składanych za styczeń́ danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.

Czy jeszcze oprócz tego ZUS może żądać złożenia dodatkowych informacji o przychodzie?

Tak, ZUS może zażądać okazania dokumentów potwierdzających wysokość́ rocznego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy. Ubezpieczony musi to zrobić w terminie 14 dni kalendarzowych od doręczenia wezwania. Jeśli tego nie zrobi, ZUS ustali za wszystkie miesiące danego roku kalendarzowego podstawę wymiaru składek na zasadach ogólnych, a więc od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.