Sprawdź, kiedy Sanepid może zapukać do drzwi pracodawcy w 2012 r.!

Jakie są zadania PIS w odniesieniu do pracodawców? Czy pracodawca rozpoczynający działalność gospodarczą ma obowiązek powiadomić Sanepid? Przeczytaj tekst i poznaj odpowiedź na te i inne pytania.

Spośród wielu organów i instytucji kontrolnych funkcjonujących w naszym państwie bardzo ważną rolę pełni Państwowa Inspekcja Sanitarna (dalej: Sanepid). Jest to państwowa służba i inspekcja sanitarna, wyposażona w szerokie kompetencje kontrolne. Działa na podstawie ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. nr 122, poz. 851, z późn. zm.), dalej: ustawa o PIS.

Sanepid przeprowadza kontrolę stanu sanitarnego oraz przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne w różnego rodzaju jednostkach, instytucjach i - przede wszystkim - w zakładach pracy, niezależnie od ich formy własnościowej i organizacyjnej.

Ponadto Sanepid ma prawo kontroli utrzymania należytego stanu higienicznego m.in.:

• nieruchomości,
• zakładów pracy,
• instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg.

W związku z tym, tak jak wspomnieliśmy na wstępie, jeżeli u danego pracodawcy funkcjonuje zakład żywienia zbiorowego (np. stołówka pracownicza, barek, czy kantyna) wówczas Sanepid także ma prawo kontrolowania warunków przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego.

Na podstawie art. 5 pkt 4a ustawy o PIS inspektorzy Sanepidu mają także uprawnienia w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, do których należy m.in. wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia.

Jak wskazał NSA w wyroku z 12 grudnia 2008 r. (II OSK 1457/08, LEX nr 507909) jest ona tylko dowodem zaistnienia określonego faktu i nie wpływa w żaden sposób na ewentualną odpowiedzialność cywilną pracodawcy. Decyzja taka może mieć wpływ na stwierdzenie odpowiedzialności pracodawcy, gdyż - jak wykazano wyżej - stwierdza ona zaistnienie choroby. Jednak w wyroku z 25 maja 2010 r. WSA w Gliwicach (IV SA/Gl 828/09, LEX nr 585113) wyraźnie wskazał, że decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej nie może ustalać pracodawcy, u którego warunki pracy spowodowały wystąpienie u pracownika choroby zawodowej, gdyż nie taka jest jej rola. WSA stwierdził też, że organy sanitarne rozpatrują sytuację związaną z narażeniem na powstanie choroby zawodowej, nie są, zatem zobowiązane do udowodnienia, że praca u konkretnego pracodawcy chorobę tę spowodowała.

W tej materii właściwy jest sąd powszechny. Natomiast organy inspekcji sanitarnej zobowiązane są brać pod uwagę ocenę warunków pracy i występujące w środowisku pracy narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia w kontekście całości okresu zatrudnienia, a nie odnosić jej jedynie do oceny warunków pracy u ostatniego pracodawcy. Ograniczony merytorycznie zakres decyzji Sanepidu w kwestii choroby zawodowej potwierdził WSA w Opolu, który w wyroku z 16 kwietnia 2009 r. (II SA/Op 54/09, LEX nr 507913) wskazał wyraźnie, że inspektor sanitarny nie posiada kompetencji do rozpoznania choroby zawodowej. Inspektor sanitarny właściwy jest natomiast do stwierdzenia choroby zawodowej, bądź orzeczenia o braku podstaw do jej stwierdzenia.

Pracodawca zgodnie z art. 209 Kodeksu pracy:

• rozpoczynający działalność,
• zmieniający: miejsce, rodzaj, zakres prowadzonej działalności, w tym dokonujący zmiany technologii lub profilu produkcji,

Przedmiotem kontroli inspektorów Sanepidu są - jak wskazano wyżej - warunki higieniczno-sanitarne panujące np. w pomieszczeniach pracy, wypoczynku, czy żywienia zbiorowego.

Jeżeli inspektor kontroli Sanepidu zapuka do drzwi pracodawcy w celu przeprowadzenia kontroli, należy do wpuścić go do:

• zakładu pracy,
• do wszelkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w skład danego zakładu,
• innych obiektów użyteczności publicznej,
• obiektów handlowych, nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład,
• środków transportu i obiektów z nimi związanych, w tym również na statki morskie, żeglugi śródlądowej i powietrzne,
• obiektów będących w trakcie budowy.

Pracodawca zawsze musi współdziałać w trakcie takiej kontroli.

Gdy w ramach postępowania kontrolnego inspektor sanitarny stwierdzi naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, wówczas nakazuje pracodawcy usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Ponadto, w  przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności kontrolowanej jednostki, mogących mieć wpływ na stan zdrowia lub życie ludzi, inspektor zawiadamia także o stwierdzonych uchybieniach kierownictwo kontrolowanej jednostki lub jednostkę albo organ powołany do sprawowania nadzoru nad tą jednostką.

Jednostka lub organ nadzorujący lub zarządzający działalnością danego zakładu, mają obowiązek, w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, powiadomić o podjętych i wykonanych czynnościach właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Trzeba zauważyć, że w przypadku pracodawców będących podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą (szpitali, przychodni, gabinetów lekarskich itp.) właściwy inspektor Sanepidu ma jeszcze dodatkowy obowiązek powiadomienia o uchybieniach właściwego organu rejestrowego. Niezależnie od tego jednostka zarządzająca podmiotem prowadzącym działalność leczniczą także ma obowiązek powiadomienia Sanepidu o podjętych działaniach w celu usunięcia uchybień - we wskazanym wyżej 30-dniowym terminie.

Jeżeli naruszenie wymagań higieny i sanitarnych stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia wówczas inspektor nakazuje:

1. unieruchomienie zakładu pracy lub jego części, np.:

• zamknięcie danego stanowiska pracy,
• zatrzymanie maszyny lub innego urządzenia,

3. wyłączenie z eksploatacji środka transportu,

4. wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi albo

5. podjęcie lub zaprzestanie innych działań mających wpływ na warunki higieniczno-sanitarne.

Poza wskazanymi wyżej uprawnieniami w zakresie wyłączenia z eksploatacji lub zamknięcia zakładu, inspektorzy Sanepidu mają też prawo:

1. wydania nakazu wstrzymania produkcji lub wprowadzania do obrotu, albo wycofania z obrotu, na czas niezbędny do przeprowadzenia oceny i badań jego bezpieczeństwa, nie dłuższy jednak niż 18 miesięcy, produktu co, do którego istnieją uzasadnione podejrzenia, że stwarza on zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,

2. zatrzymania produktu i nakazania nakazuje zaprzestania prowadzenia działalności w pomieszczeniach lub obiektach służących wytwarzaniu lub wprowadzaniu takiego produktu do obrotu na czas niezbędny do usunięcia zagrożenia, nie dłuższy niż 3 miesiące,

3. zgłoszenia sprzeciwu przeciwko:

• uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego,
• wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii,
• dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi,

Należy też pamiętać, że zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), dalej: usdg każdy przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli może mieć formę zbioru dokumentów. Książka kontroli służy przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności. W tej książce, inspektorzy Sanepidu wpisują zalecenia pokontrolne oraz inne dane wynikające z czynności kontrolnych.

Każdy pracodawca powinien, taką książkę dysponować i w razie potrzeby - udostępniać inspektorom w celu wykonania odpowiednich wpisów.